Spis treści
- Malowidła na ścianach jaskiń
- Tradycja serowarstwa w Europie
- Najstarsze serowarstwo w Polsce – sery z Korycina
- Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi
Produkcja serów ma bardzo długą tradycję. Wynika ona m.in. z właściwości konserwujących, które jak można przypuszczać, odkryto przypadkiem. W starożytnym Rzymie popularność serów wynikała z ich głównych przymiotów – możliwości wzięcia w długą podróż, wygody w konsumpcji, trwałości w przypadku serów twardych, ale też wielości smaków. Po tym okresie rozkwitu serowarstwa nastąpiła długa przerwa i dopiero w średniowieczu, głównie za sprawą mnichów, w klasztorach zaczęto ponownie produkować sery. Nie wywodzą się one jednak ani ze średniowiecza, ani ze starożytnego Rzymu czy Grecji.
Malowidła na ścianach jaskiń
Nie produkował ich również człowiek prehistoryczny, co może sugerować podtytuł. Aczkolwiek można zwrócić uwagę na pewien ciekawy fakt. Powstanie jednych z najbardziej znanych rysunków naskalnych przedstawiających polowania, które odkryto w Lascaux, datowane jest na mniej więcej 17000-15000 p.n.e. (kultura magdaleńska) Poza malarstwem naskalnym pozostała po tej kulturze jedynie pewne artefakty służące głównie do polowania. Kolejne kultury: świderska, azylska, maglemorska i inne wnosiły podobne dzieła sztuki, aż do mniej więcej 8000-7000 lat p.n.e. Dopiero wówczas zaczęto udomawiać zwierzęta i od tamtej pory odnajdywano pierwsze oznaki serowarstwa. A jako że pierwsze kozy i owce udomowiono w Mezopotamii ok. 8000 lat temu, za tak długą uznaje się historię produkcji serów.
Informacje te zgodne są z potwierdzającymi je, a odnalezionymi w Polsce dowodami. Jak się okazuje, musiało minąć niecałe 500 lat, by hodowla zwierząt przyjęła się i w Europie. Uznać przy tym można, że produkcja serów towarzyszyła jej niemal od początku. Właśnie bowiem w Polsce odnaleziono naczynia do wyrobu serów, mające ponad 7500 lat. Były to kilkulitrowe misy z dziurkami do odlewania serwatki, a dodatkowo odnaleziono na nich ślady mleka. Ciekawe natomiast w tym wszystkim są dwa fakty – to, iż najstarsze dowody na produkcję serów pochodzą z Polski, oraz powiązany ze śródtytułem mówiący o tym, iż sery pojawiły się mniej więcej w połowie drogi od prehistorii do współczesności. Można też powiedzieć, że są pierwszym, zwierzęcym produktem spożywczym wytwarzanym przez ludzkość, który wymagał pewnego kunsztu, wiedzy i prostej technologii (m.in. wspomnianych już glinianych naczyń z dziurkami).
Tradycja serowarstwa w Europie
Rozwijana w Europie tradycja serowarska, jak już wspomniano, dotyczyła głównie mnichów zakonnych, którzy hodowali zwierzęta i pierwotnie produkowali sery na własne potrzeby. Z czasem sery znalazły amatorów poza klasztorami, produkowali je też dla siebie chłopi. Początek serowarstwa przemysłowego datuje się na 1815 rok, a zapoczątkowane zostało ono w Szwajcarii. W Polsce miało to miejsce w 1854 roku w Wieprzu.
Z czasem pojawiło się coraz więcej różnych odmiany serów: podpuszczkowych, pleśniowych, parmezanowych czy dojrzewających. Większość krajów w Europie ma co najmniej kilkusetletnią tradycję serowarniczą. Nie inaczej jest też w Polsce.
Najstarsze serowarstwo w Polsce – sery z Korycina
Jednym z najstarszych polskich serów jest bryndza pochodząca z 1527 roku. Ser z Korycina sięga historią do potopu szwedzkiego. Zatem, gdy wymienia się określony ser sprzed kilkuset lat podkreśla się jedynie jego sposób produkcji, który przetrwał długi czas w jednakowej formie. Należy jednak zauważyć, że przykładowy, wymieniony XVI wiek to okres upowszechniania się pisma. Przepisy kulinarne przez wiele wieków nie były godne znaleźć się w księgach (pierwsza książka kulinarna powstała w Polsce w 1682 roku).
Przykładowe sery z Korycina mają więc długą historię sięgającą 350 lat, lecz miejscowa ludność znała serowarstwo już wcześniej, hodowla zwierząt domowych była tam bowiem powszechna, a wytrącenie się z mleka serwatki zdarzyło się każdej gospodyni domowej, wielokrotnie choćby przez przypadek. Niejeden producent sera z Korycina, czyli chłop wykonujący go na własne potrzeby, mógł to robić dziesiątki lat przed potopem szwedzkim. Być może więc i tym razem, jak to bywa w historii, jakieś wielkie wydarzenie zwróciło uwagę na lokalną, wielowiekową tradycję.
Warto przeczytać: Jak produkowany jest ser swojski na Podlasiu?
Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi
Jak długa jest historia produkcji serów?
Produkcja serów ma bardzo długą historię, sięgającą około 8000 lat wstecz, kiedy to rozpoczęto udomawianie zwierząt w Mezopotamii.
Dlaczego serowarstwo rozwijało się w klasztorach?
W średniowieczu, głównie za sprawą mnichów, serowarstwo zaczęto ponownie rozwijać w klasztorach, gdzie hodowano zwierzęta i produkowano sery na własne potrzeby.
Jakie znaczenie miały naczynia do wyrobu serów znalezione w Polsce?
Naczynia te, mające ponad 7500 lat, świadczą o długiej historii produkcji serów w Polsce, co jest uznawane za jedne z najstarszych dowodów na serowarstwo.
Jak rozwijało się serowarstwo przemysłowe?
Początek serowarstwa przemysłowego datuje się na 1815 rok i zapoczątkowane zostało w Szwajcarii, a w Polsce na 1854 rok.
Jakie są najstarsze polskie sery?
Jednym z najstarszych polskich serów jest bryndza pochodząca z 1527 roku, a ser z Korycina ma historię sięgającą potopu szwedzkiego.
